Boğmaca, Bordetella pertussis'in neden olduğu oldukça bulaşıcı bir enfeksiyondur. Her yaşta gözlenebilir ama özellikle bir yaşın altındaki bebeklerde ciddi komplikasyon ve ölüm riskine neden olabilir. Boğmacanın epidemiyolojisini anlamak, yeni aşılama stratejilerini değerlendirmek ve savunmasız popülasyonlar için en uygun korunma tedbirlerini belirlemek için ek araştırmalara ihtiyaç vardır.

Danimarka dahil birçok ülkede boğmaca enfeksiyonlarının bildirimi zorunludur ve ana tanı yöntemi polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) testidir ve boğmaca için difteri, tetanos, çocuk felci ve Haemophilus influenzae tip b enfeksiyonlarıyla birlikte sıkı bir aşılama programı uygulanılmaktadır. Çocuklara 3, 5 ve 12 aylıkken aşı yapılır ve ardından beş yaşında tekrarlanır.

Ek olarak, hamile kadınların yaklaşık %85'i Ağustos-Aralık 2023’de boğmaca aşısı yaptırdı. Hamile kadınların ikinci trimesterin sonlarında veya üçüncü trimesterin başlarında aşılanması stratejisi, çok genç yaşta bağışıklığı artırmayı amaçlıyordu ve yenidoğanları anne yoluyla korumayı amaçlıyordu.

Tarihsel olarak boğmaca, 2016 ve 2019'daki son salgınlar hariç, yılda 100.000 kişi başına yaklaşık 17 vaka insidansa sahiptir. Boğmacanın ortaya çıkışı tam olarak mevsimsel olmasa da Ağustos- Kasım aylarında daha fazla görülmektedir.

COVID-19 salgını sırasında uygulanan korunma önerileri boğmacanın yayılmasını önemli ölçüde azaltmış hatta boğmaca vakalarının neredeyse tamamen ortadan kalkmasına yol açmıştı.

Ancak 2023 yılında Danimarka'da boğmaca yeniden canlanmaya başladı; bildirilen vakalar normal insidansın neredeyse beş katıydı (100.000 nüfus başına 337 vaka). Bu yeniden canlanma, her üç ila beş yılda bir periyodik salgınlarla ortaya çıkan boğmacanın döngüsel doğasından kaynaklanmaktaydı. Özellikle, bu dönemde insidans oranları, ergenler arasındaki vakalarda önemli bir artışa işaret ederken, bebeklerde daha önceki salgınlarla karşılaştırıldığında nispeten daha düşük bir insidans gözlendi.

2023 yılında boğmacadan etkilenen 2 yaş altı çocukların aşı durumları araştırıldığında; %37,9'unun aşısız olduğu, %48,1'inin kısmi aşı yaptırdığı, yalnızca %14,1'inin tam aşılı olduğu gözlendi.

Danimarka’da artan boğmaca vakalarına rağmen genel hastaneye yatış oranı düşük kaldı; tüm vakaların yalnızca %2'si 12 saatten fazla hastaneye yatırıldı. Özellikle 0-2 ay arasındaki bebekler arasındaki bu düşük hastaneye yatış oranı, anne aşılamasının koruyucu etkisini yansıtıyor olabilirdi. Hastaneye yatmaya yol açan ciddi boğmaca vakalarının görülme sıklığı da 2023'te önceki salgınlara göre önemli ölçüde düşüktü. Bu, hamile kadınlar arasındaki aşılama çabalarının olumlu sonucunu göstermektedir.

Geçmişteki salgınlarla karşılaştırıldığında bebeklerde boğmaca vakalarının daha düşük olması ve hastaneye kaldırılma oranlarının azalması, Danimarka tarafından geniş çapta yapılan hamile kadınların aşılanmasının etkinliğini göstermektedir. Bu strateji, çocuklar arasında yüksek aşılama kapsamı ve aşıların zamanında yapılmasını sağlamaya yönelik girişimlerle birlikte, Danimarka'nın boğmacayla mücadelede, boğmacanın kaçınılmaz döngüsel doğasını göz önünde bulundurarak koruyucu yaklaşımını ortaya koymaktadır.

Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu

https://www.eurosurveillance.org/content/10.2807/1560-7917.ES.2024.29.14.2400160#html_fulltext