Grip sezonu başladı başlayacak derken, yeni bir influenza virüsü haberleri yayılmaya başladı. H3N2'nin bir varyantı olan bu virüs, Kanada ve İngiltere'de salgınlara yol açıyor. Yapılan açıklamalara göre H3N2 yaz boyunca 7 yeni mutasyona uğradı ve bu yıl aşının içine konmuş olan H3N2 türünden oldukça farklı.

İngiltere ve Kanada Sağlık Bakanlıklarından yapılan açıklamada bu sene geçen seneden üç kat fazla grip vakası ile karşılaştıklarını ve H3N2'nin diğer türlere göre daha fazla vakaya neden olduğu ve 65 yaş ve üstünde daha kötü sonuçlar doğurabileceğini açıkladılar.

Diğer taraftan H3N2’nin Japonya da "eşi benzeri görülmemiş", alışılmadık derecede erken ve sert bir grip sezonu yaşıyor. Japonya Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanlığı verilerine göre, 4 Kasım itibarıyla Tokyo'daki grip vakalarının geçen yılın aynı dönemine göre altı katına çıktığını ve salgın nedeniyle ülkedeki 2.300'den fazla kreş ve okulun kısmen kapalı olduğunu bildirdi.

Her sene Kuzey yarımkürede grip veya solunum yolu virüslerinin nasıl hareket edeceğini Güney yarımkürenin grip sezonunda yaşananlara dikkat edilerek tahmin edilmeye çalışılır. Ancak araştırmacılara göre bu sene Kuzey Yarımküre ve Güney Yarımküre H3N2 varyantları arasında fark var. Şu anda piyasada olan aşı Güney Yarımküre gözlenen influenza A’yı hedef alırken Kuzey yarımkürede virüs mutasyon geçirdi.

Güney Yarımkürede bu yıl grip sezonuna H1N1 hâkim oldu ve H3N2 yeni varyantı ancak sonlara doğru yükselişe geçti. Ancak İngiltere, Kanada ve Japonya'dan gelen ilk veriler, H3N2 yeni varyantının grip örneklerinin %90'ını oluşturduğunu gösteriyor.

Bunun Türkiye için ne anlama geleceğini söylemek için henüz çok erken, H3N2 yeni varyantının bir pandemiye yol açacağı düşünülmüyor. Çünkü aslında virüste yaşanan değişiklik drift dediğimiz bir değişiklik ve büyük bir değişim değil. Aslında 1968'den beri dolaşan bir alt tür. Ancak virüs her mevsim bağışıklıktan kaçmak için evrimleşiyor ve bazı mevsimlerde diğerlerine göre nispeten daha başarılı oluyor.

Grip virüslerinin değişim gösterme yollarından biri "antijenik drift (sürüklenme)" olarak adlandırılır. Sürüklenme, influenza virüslerinin genlerindeki küçük değişikliklerden oluşur. Antijenik sürüklenme değişiklikleri, grip virüsleri çoğaldıkça (yani bir konağı enfekte edip kendi kopyalarını oluşturdukça) zaman içinde sürekli olarak meydana gelir. Bağışıklık sistemimizin tanıdığı ve mücadeleye başladığı antijenlerde değişiklik olsa da grip virüslerinde zamanla meydana gelen bu küçük genetik değişiklikler birbirleriyle yakın akraba virüsler üretir. Birbirleriyle yakın akraba olan grip virüsleri genellikle benzer antijenik özelliklere sahiptir. Bu, bağışıklık sisteminizin bir grip virüsüne karşı oluşturduğu antikorların, antijenik olarak benzer grip virüslerini muhtemelen tanıyıp bunlara yanıt vereceği anlamına gelir. Buna  "çapraz koruma" denir. Grip aşıları da grip virüslerinin bir veya daha fazla yüzey proteinini/antijenini hedef alacak şekilde tasarlanmıştır. Bu nedenle her ne kadar bu varyantı direk hedef almasa da aşılar bu varyanta da etkili olacaktır.

Ayrıca mutasyon bölgeleri antiviral ilaçların etkinliğini de bozmayacaktır. Her ne kadar vaka sayısında artış olsa da mutasyonda virülans (hastalık yapıcı özellik) veya hastalık şiddetinde artış ile ilgili herhangi bir veri yoktur.

Diğer taraftan şimdiye kadar tecrübelerimize göre genel olarak H3N2'nin baskın olduğu yıllarda, aşı her zaman daha düşük düzeyde etkili olmaktadır ve yaşlı yetişkinlerde H1N1'in baskın olduğu yıllara göre daha şiddetli hastalık görülmektedir. Bu nedenle etkinliği düşük de olsa aşı yaptırmak bir miktar koruma sağlar ve ciddi hastalık riskini azaltmak için yapılabilecek en iyi şeydir.

Peki bizde durum ne? H3N2, bir influenza tip A virüsüdür. Mültipleks (çoklu) solunum panelleri içinde influenza Tip A virüs alt tipleri olan H1N1 ve H3N2 ayrı ayrı taranmaktadır.  Bahsi geçen virüsün laboratuvar testlerinden kaçtığına dair bir uyarı veya bulgu olmadığını düşünürsek laboratuvar testlerinde İnfluenza A varlığını aramak bu virüsün taranması için yeterli olacaktır.

Şu ana kadar bizim verilerimize göre İnfluenza A tipinde (H1N1 veH3N2 için) pozitiflik bulunmamaktadır ve haftalık virüs takiplerimizle izlenmeye devam edilmektedir.

Grip sezonu her an ve hızla başlayabilir ve neler olup bittiğini takip etmezsek bizi gafil avlayabilir.

Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu